Collège de France’da sosyoloji profesörü olan Fransız Oryantalist Henri Laoust’un “İslam’da Bölünmeler: İslam Dininin İncelenmesine Giriş” adlı kitabı; Resulullah’ın (s.a.v) vefatından sonra İslam’daki çatışma ve bölünmenin başlangıcını, Hulefâ-i Râşidîn yönetiminden başlayarak birçok farklı dini öğretinin ortaya çıktığı siyasi ve sosyal olayların kronolojik sıralamasını ve 20. yüzyıla kadar kurulan İslam devletleri ile imparatorlukları ele alıyor. Yazar, İslam’ın tanımının ya da onu anlamaya yönelik girişimlerin, çoğunluğu içersin ya da içermesin, tek bir ekole dayanmaması gerektiğine, aksine İslam’ın içindeki çeşitliliği anlamak gerektiğine inanıyor. Daha sonra yazar, her mezhebin inancını, kurucusunu, akâidini, ortaya çıkış nedenlerini, egemen devletin biçimi üzerindeki etkisinin kapsamını ve egemen devletin onun üzerindeki etkisini açıklıyor; ayrıca, her yöneticinin mezhepsel çatışmaları körükleme veya azaltma üzerindeki etkisini de sunuyor.
Yazarın ana hipotezi, İslam’daki ekollerin ve itikad çeşitliliğinin; okuyucunun bu ekollerin oluşumunun özünü ve bazıları günümüze kadar ulaşan farklı mezhepler arasındaki ilişkilerin doğasını anlaması için bir çalışma yapmasını gerektiren, zamana ve mekana özgü sosyal ve politik olayların bir sonucu olarak ortaya çıkmasıdır. Sonuç olarak yazar, çalışmasında betimleyici yöntemi kullanıp sosyal ve politik olaylar ile ortaya çıkan İslami mezheplerin kronolojik sırasını izledi. Böylece okuyucu, aralarındaki karşılıklı ilişkiyi analiz edip bağ kurabilir ve aralarındaki işbirliğinin ile çatışmanın doğasını anlayabilir.
Bu kitabın sunumumuzun metodolojisi, okuyucuya Müslümanların tarihi hakkında genel bir sırayla gerekli bir arka plan vermedeki önemi nedeniyle içeriğinin ve fikirlerinin göze çarpan bir incelemesine dayanıyor: Ülkeleri, grupları, cemaatleri ve ilmî hareketleri. Ardından, kitaba dayanarak Müslüman tarihindeki bölünmelerin doğası üzerine bir alıntı sunuyoruz: Nedenleri ve bakış açıları (biri dini, diğeri politik olmak üzere iki açıdan). Son olarak, yazarın genel olarak ne ele aldığına dair önemli noktaları gözden geçiriyoruz.
Yorum Yap