İslam Hukuku (Şeriat) ve Ulusötesi Diplomatik Hukuk: Farklı Hukuk Teorilerinde Tamamlayıcılık Arayışı

Her ne kadar Carl von Clausewitz 19. yüzyılda savaşın siyasetin başka yollarla devamı olduğunu belirtse de bu ifade temelde yalnızca yapıcı ve pozitif diplomasinin fena halde başarısız olduğu durumlarda başvurulması gereken, negatif diplomasi olarak adlandırılabilecek şeyi yansıtmaktadır. Olumlu ve yapıcı diplomasi, farklı kültürlerdeki diplomatik hukuk anlayışının eksikliği veya diplomasi konusunda birleşik bir bakış açısının bulunması nedeniyle sıklıkla başarısız olur. Dolayısıyla kültürlerarası ve hukuklar arası diplomasi perspektifinin ve diplomatik hukukun her zaman bu kadar önemli olmasının nedeni budur.

Her ne kadar Birleşmiş Milletler Antlaşması “gelecek nesilleri, tek bir nesil içinde insanlığa iki kez tarifsiz acılar getirmiş olan savaş belasından kurtarmak” gibi açık bir amaçla başlamış olsa da durum hayli ironiktir. Zira milletler, çatışmaları ve anlaşmazlıkları pozitif ve yapıcı diplomasi yoluyla çözme kapasitelerini vurgulamaktan ziyade, güçlerini hâlâ silahlanma ve savaşla birbirlerine boyun eğdirme yetenekleriyle sergilemeye ve ölçmeye devam etmektedir.

Dolayısıyla İslam hukuku ve uluslararası diplomatik hukukun bu katkısı, özellikle günümüz dünyasında uluslararası barış ve güvenliğin desteklenmesi açısından son derece önemlidir. Son yıllarda dünya çapında patlak veren çok sayıda çatışma göz önüne alındığında, diplomasi kavramı ve uygulamasının ayrıntılı karşılaştırmalı analizi, özellikle İslamî ve uluslararası hukuk perspektifi açısından önemli ölçüde gecikmiştir.

Geçmişte diplomasi konusunu İslam hukuku, uluslararası hukuk veya diğer medeniyetler kapsamında ayrı ayrı inceleyen yayınlanmış birçok çalışma bulunmasına rağmen, bu mevcut çalışmanın son zamanlarda yapılan ilk kapsamlı ve ayrıntılı çalışma olduğu açıkça görülmektedir. Bu konuda İslam hukuku ve uluslararası hukuk bağlamında kültürler ve hukuk sistemleri arasında derinlemesine ve karşılaştırmalı bir inceleme yapılmıştır.

Uluslararası ilişkilerdeki güncel zorluklara yanıt vermek amacıyla diplomasi ve diplomatik hukuku geliştirmenin artan önemi göz önüne alındığında, bu kitap pozitif ve yapıcı diplomasinin güçlendirilmesine gerçek bir katkı sağlıyor. Bunu, uluslararası diplomatik hukuk ile İslam diplomatik hukuku arasındaki uyumluluk ve tamamlayıcılığı tezine ek olarak, konunun doğru bir karşılaştırmalı analizini sunarak başarmaktadır. Kuşkusuz akademisyenler, diplomatlar ve politika yapıcılar bu çalışmayı hem teorik hem de pratik düzeyde elzem bulacaktır.